Van'da alyaf çıktı yün değer kaybetti
Van başta olmak üzere önemli bir hayvancılık bölgesi olan doğu illerinde, halı ve kilimin yanı sıra birçok ev eşyası küçükbaş hayvanlardan elde edilen yünden yapılırdı. Sağlık açısından da tercih edilen yüne verilen önem nedeniyle aralarında Van’ın da bulunduğu bazı bölge illerinde yün-iplik fabrikaları da kurulurken, bu durum önemli bir istihdama da yol açıyordu. Ancak son yıllarda bölgede hem hayvancılığın eskisi gibi yapılamaması, hem de yünün yerini alan teknolojik ürünlerin çoğalması, hem fabrikaların kapanmasına, hem de yüne olan ilginin azalmasına yol açtı.
YÜNCÜLER DERTLİ
Daha önce yüne olan ilgi bölgedeki yün fabrikalarının yanı sıra önemli sayıda bir yün satan küçük esnafın da oluşmasına vesile olmuştu. Birçok kimse yün satarak geçimini sağlıyordu. Bu esnaflardan biri de yaklaşık 40 yıldır yün sattığını ifade eden Van’daki “Etikler Yün” sahibi Şefik Etik. Kendisi gibi sadece 5 kişinin daha Van’da yün sattığını belirten Etik, “Yaklaşık 40 yıldır bu işle uğraşıyoruz. Şuan yüncülük işi ile uğraşan altı dükkân var. Ama eskide bu sayı çok daha fazlaydı. Şu an yüne hiç ilgi yok. Böyle giderse biz de yakında yok olan meslekler arasına katılacağız” dedi.
SAĞLIKLI BİR ÜRÜN
Yünün her yönüyle sağlık açısından önemli bir ürün olduğunu belirten Etik, “Yerli yünden pek verim alamadığımız için dışarıdan temin ediyoruz. İthal yün satışı yapıyoruz, Arap ülkelerinden, Romanya’dan ve farklı değişik ülkelerden temin ettiğimiz yünleri toptan ve perakende olarak satıyoruz. Dışarıdan gelen yünler önce çeşitli yün fabrikalarında yıkandıktan sonra bize ulaşıyor, biz de temizlenmiş olan bu yünleri çevremizde bulunan il, ilçe ve köylere satıyoruz. Şehirde yaşayan vatandaşlarımızın yüne ilgisi yok denecek kadar az, yüne ilgiyi en çok kırsal kesimde yaşayan vatandaşlar veriyor. Yün alan vatandaşlarımız da, yorgan, yastık, minder ve döşek gibi ev ihtiyaçları için alıyorlar. Eskiden işlerimiz yoğundu günlük olarak çok iyi iş yapıyorduk, ama yüne ilgi azalmaya başladıktan sonra bizim de işlerimiz durgunlaşmaya başladı. Şimdi iş var ama eskiye oranla çokta fazla değil, ancak geçinebiliyoruz. Elyaf ve silikonlardan yapılan yataklar ve yastıklar var, bunların yerine vatandaşlarımız yünden olan malzemeleri kullanırlarsa bu sağlıkları için daha iyi olur. Yünden yapılan yorgan, yastık ve döşek sağlık açısından çok iyidir, rahat ve ağrısız bir uyku sağlar, vücuttaki negatif enerjiyi alır, vücut direncini kuvvetlendirir, boyun, bel ve omurilik ağrılarına yol açmaz, uyku düzeni olmayanların, uyku problemini çözer, baş yastığa konulduğu anda uyku gelir. Bu ve benzeri çok faydaları bulunmakta, vatandaşlarımıza tavsiyemiz yünden yapılan eşyalara önem versinler ve onları kullansınlar, bu sağlıkları açısından da daha iyidir” diye konuştu.
“FABRİKALAR ARTIK YÜN ALMIYOR”
Fabrikaların da artık kendilerinden yün almadıklarını anlatan Etik, şunları söyledi:
“Van’da yün iplik fabrikasının olduğu dönemlerde, fabrikaya yün temini az da olsa yapıyorduk. Daha çok Diyarbakır ve Kayseri Bünyem, Sümer Bankla çalışıyorduk. Oralara çok yün satardık, yıllık olarak bize sipariş verirlerdi. Biz de köylülere ücretini peşin öder, yün temini yapardık. O zamanlar yün çok para ediyordu ve güzel iş yapıyorduk. Son yılarda yün fabrikaları yün alımını durdurunca, biz de yatak ve yorgan imalatı yapan yatakçılara satıyoruz. Bizim mesleğimizde zamanla kaybolan birçok meslek gibi, yok olmanın eşiğinde. Eskisi gibi işlerimiz yok, artık tadı da kalmadı. Bir zamanlar ton işi fabrikalara verdiğimiz yün, şuan düşmüş günlük birkaç kilo işi, satış böyle olunca masraflar karşılanmıyor. O eski heves de kalmadı, artık vatandaşlar sadece çeyiz için yün alıyorlar onun dışında da halen eskisi gibi yünden yapılan, yorgan, yastık, minder ve döşek kullananlar, bunların da sayısı az. Yün fiyatları da yerli kirli yün 1.50 TL, yıkanmış yün ise kalitesine göre 5 ila 8 TL arası değişiyor. Samanla beslenen hayvanların yünü, otla beslenen hayvanın yününe göre daha kalitesiz”
“YIKANMIŞ YÜN TERCİH EDİLİYOR”
Van’da yün iplik fabrikası olmadığı için yerli yünün de yıkanmadan piyasaya sürüldüğünü belirten Rıdvan Bingöl adlı esnaf da, şöyle dedi:
“Yün satışlarımız eskisi gibi değil, çok düştü. Yün alan vatandaşlar da yıkanmış temiz yün istiyorlar, durum böyle olunca biz de yerli yün satışı yapamıyoruz. Onların ihtiyaçlarını karşılamak için dışarıdan temin ediyoruz. Yün kullanan vatandaşlarımız yıkanmış yün tercih ettikleri için yerli yüne rağbet etmiyorlar. Biz de hazır, yıkanmış yünü farklı illerden yani, İzmir, Malatya ve Batman gibi illerden temin ediyoruz. Artık eskisi gibi işlerimiz yok, satış yapamıyoruz, eskiden günde en az yaklaşık 3 ton yün satardım, şimdi ise günde en fazla 50 kilo yün satabiliyorum. Bu durum birkaç yıl daha böyle devam ederse, biz de kepenk kapatmak zorunda kalabiliriz, yani başka çaremiz yok”
HABER: M. Selim KURT
KAYNAK: PRESTİJ GAZETESİ
