12 Eylül darbesinin 37. yılı

Faili meçhuller, onlarca insanın öldüğü 1 Mayıs, Maraş olayları, ekonomik sıkıntılar, sokak olayları, öğrenci hareketleri... Türkiye'nin siyasi ve sosyal hayatını yeniden dizayn eden, hayata geçirildikten sonra 9 yıl sıkıyönetimin sürdüğü 12 Eylül 1980 darbesi 37. yılında. 

İşte yaşattığı kayıpların acılarının halen tazeliğini koruduğu 12 Eylül darbesinin bilançosu

KAÇ KİŞİ GÖZALTINA ALINDI?

Darbenin ardından 650 bin kişi göz altına alındı, 1 milyon 683 bin kişi fişlendi.

YARGILAMALAR, İDAM CEZALARI

Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı, 7 bin kişi için idam cezası istendi. 517 kişiye idam cezası verildi, 50 kişinin cezası infaz edildi.

98 bin 404 kişi örgüt üyesi olmak suçundan yargılandı, 30 bin kişi sakıncalı olduğu için işten atıldı. 14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı, 30 bin kişi siyasi mülteci olarak yurtdışına gitti. 

İŞKENCE

171 kişinin gözaltında işkenceden öldüğü belgelendi. 937 film sakıncalı bulunduğu için yasaklandı. 23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu. 3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hakimin işine son verildi.

İMHA EDİLEN GAZETE ve DERGİLER

Gazeteler 300 gün yayın yapamadı, 13 büyük gazete için 303 dava açıldı, 39 ton gazete ve dergi imha edildi.

CEZAEVİNDEKİ ÖLÜMLER

Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi, 14 kişi açlık grevinde öldü.

KENAN EVREN ve TAHSİN ŞAHİNKAYA'YA YARGILAMA

Darbeden sonra ülkeyi yöneten Milli Güvenlik Konseyi'nin hayatta kalan iki üyesi 2012'de yargılanmaya başlandı. Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ve Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya ilk duruşmaya sağlık raporu göndererek gelmedi. İki isim, "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın tamamını veya bir kısmını değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya ve Anayasa ile teşekkül etmiş olan Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasına engel olmaya cebren teşebbüs etmek'' suçlamasından 'ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası' istemiyle yargılandı. TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu kurulması için verilen önergeler oybirliği ile kabul edildi. 17 milletvekilinden oluşan komisyon, 1404 sayfalık bir rapor hazırladı.

13 Şubat 2013'te Dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, davada haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yaptı.

Ankara 10. Ağır Ceza Mahkemesi, 18 Haziran 2014'te Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya'yı 765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun "Devlet kuvvetleri aleyhine cürümler" başlıklı 146. maddesi uyarınca ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırdı. Mahkeme daha sonra takdirini kullanarak sanıklar hakkındaki cezayı müebbet hapse çevirdi.