Van’ın 1940’lı yıllarda yapılan yapılan ve şehir merkezindeki tek yapısı olan Tarihi Tekel Binası ile ilgili yıllardır yapılan çağrılar, girişimler sonunda karşılık buldu. Yıllarca Tekel Binası olarak kullanıldıktan sora boşaltılan o tarihten sonra da adeta yıkıma terkedilen binanın kurtuluşu için beklenen çalışma başladı. 2006 yılında tescillenmesine rağmen resmi işlemlerin bir türlü nihayetlenmediği bina geçtiğimiz yıl Van Valiliği’ne devredilmiş ve heyecanlı bekleyiş başlamıştı. Son dönemlerde ciddi manada tahrip edilen, defalarca yangınlarla zarar gören, madde bağımlılarının mekânı olmaya başlayan yapıda devir sonrası ‘kurtuluş’ çalışmaları da start almış oldu. Devir sonrası eklentilerin temizlenmesinden sonra binanın korunmasına yönelik Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mehmet Emin Bilmez tarafından verilen talimat doğrultusunda restorasyon çalışmaları başladı. Eski Tekel Binası’nın yapımı için yüklenici firma çalışmalarını sürdürmeye devam ederken yapının bozulmamasına da dikkat edilirken bina Van’a yakışır bir şekilde hazırlanarak önemli bir tarihi mekâna dönüşecek şekilde yapılandırılıyor. Binanın güney cephesinde kaplama ile alakalı problem var olduğuna dikkat çeken Yüklenici Firma Sahibi İnşaat Mühendisi Erdinç Peker, yapının eski Van evlerinin mimarisiyle şekilleneceğini söyledi.
ÇALIŞMALAR BAŞLADI
Tüm Vanlılar’ın bir ağızdan çağrı yaptığı ve son dönemlerdeki tahribatı yürek burkan Eski Tekel Bina’da çalışmalar start aldı. Valilik tarafından devralındıktan sonra hızlıca ihale süreci başlatılan yapıda geçtiğimiz günlerde ilk kazma vurularak dönüşüm süreci başlatıldı. Restore edilmesi, onarılması, güçlendirilmesi ve yeniden donatılması ile ilgili çalışmaların başlatıldığı binada hummalı çalışmalar sürerken Şehrivan o süreci yürüten isimlerden bina ile ilgilgili bilgi aldı.
ÇALIŞMALAR YIL SONUNA KADAR BİTECEK
Eski Tekel Binasının restorasyon çalışmalarına başladıklarını belirten Yüklenici Firma Sahibi İnşaat Mühendisi Erdinç Peker, “Çalışmalarımızı başlattık. Şu an hassasiyetle ve özenle çalışıyoruz. Tekel binasında tamamen restorasyon çalışmaları olacak bitiminde de kültür evi yapılacak yalnız tahsisi valilikte olduğu için son kararı yine valilik verecek. Restorasyonun bitimi için valilik tarafından bize tanınan süre süre 4-5 Aralık olarak geçmektedir, lakin biz ekim ya da kasım ayında teslim etmeyi düşünüyoruz. Binanın kendi alanı ve yaklaşık çevresinde 1-2 metrelik yerin tahsisi valiliktedir. 5 Şubat 2020’de Cumhurbaşkanı kararnamesiyle valiliğe devredildi geri kalan eski barakaların olduğu yer bizim bildiğimiz kadarıyla mahkemelik olduğu yönünde bilgilerin olduğudur. Eski tapu sahibiyle valilik mahkemeliktir ama netleşmedi.” İfadelerini kullandı.
GÜÇLENDİRİLECEK, TAHRİBAT DÜZELTİLECEK
Binanın eski olması ve tahrip olan kısımların onarımı yapılarak güçlendirme işleminin yapılacağını ifade eden Peker, “Tekel binasında restorasyon çalışmalarına 13 Nisan’da başladık içerde tavanlarda olsun duvarlarda olsun tahrip olan tüm sıvalar sökülecek, duvarlarda mozaikler var onlar kaldırılıp güçlendirme işlemine başlanacak. Binanın güney cephesinde ise kaplama ile alakalı problem var, onları sökümünü yapıp duvarla taşların bağlantısı için ankreş sistemini uygulayıp güçlendirilmesi yapılacak özel bir kiremit ile çatısını tamamladıktan sonra bizim buradaki işimiz sona erecektir. Öte yandan dış cephelerinde yapılan boya işlemleri içinde bir çalışmamız olacak” dedi.
VAN EVİ MODELİYLE DONATILACAK
Binanın eski bir yapı olması ve tahrip olan kısımlarının yapılarak eski haline dönüştürüleceğini vurgulayan Peker şunları söyledi: “Restorasyon tasarımı tamamıyla valilikte olup iç ve dış dekorasyonun nasıl olacağı ile ilgili şimdilik pek bir bilgi yok. Muhtemelen Van Evlerine benzer bir şey olacağını düşünüyorum. Biz sadece yapım işini yani boyasını, döşemesini, kapı, penceresini güçlendirmesini valilikte tefrişatını yapacak. Binanın sadece güney cephesinde yağmur aldığından dolayı çökme tehlikesi olduğu için biz o tarafı askıya alıp duvarlarını tamamen yeniledikten sonra eski haline dönüştüreceğiz. Diğer cephelerde böyle bir problem yok ama arka kısımda taşların sökülüp takılması gibi çalışmalarımız olacak. Çalışmalarımız yüzde 90’ı daha çok içerde olacak. Binanın eski olması neredeyse 1940 yılında yapılmış bir bina olması sebebiyle içerde kolon ve kirişlerde güçlendirme çalışmaları yapılacak.”
ESKİ TEKEL BİNASI İKİ ADET TESCİLDEN BİRİ
Ülkenin ve bölgenin en önemli kenti olan, birçok medeniyetin başkentlik yapan Van’da iki adet tescilli Cumhuriyet Devri yapısı yer alıyor. Bunlardan birisi Eski Tekel Binası ve Endüstri Meslek Lisesi’dir. Eski Tekel Binası, TMMOB Mimarlar Odası Van Şubesi’nin girişimiyle, tescili yapılarak koruma altına alındı ve uzun yıllar boyunca restore edilip dönüştürülmeyi bekledi. Endüstri Meslek Lisesi ise DAKA ve diğer kurumların iş birliği ile önce kent müzesi olarak planlandı, daha sonra ise Kent Kütüphanesi yapılması kararı ile restorasyon sürecine girdi. O binada da çalışmalar sürüyor.
TESCİLİ 2006’DA YILINDA YAPILDI…
Van’ın tarihi binası Van Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2006 yılında tescillendi. Tescil ile birlikte alınan karar ile kurul izini olmadan tekel binası yıkılamaz, binada herhangi bir tadilat yapılamaz karar alındı. Binanın yanında bulunan depo ile 6 adet mesken (lojmanlar) mevcut iken 1989 yılında yapıların büyük bir bölümü yıkılmıştı. Van Belediye Meclisinin onaylanan 1/1000 ölçekli İmar Planında; Tekel binası alanı Resmi Kurum Alanı olarak işlenmişti.
ŞEHRİVAN HABER: ORHAN SAĞLAM-MEHMET ALİ EKİNCİ