Pandemi ile mücadelede geçtiğimiz haftalarda uygulanmaya başlayan ‘yarı kapanma’ çare olmayınca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan flaş bir karar ile ‘tam kapanma’ dönemini başlattı. 29 Nisan-17 Mayıs tarihleri arasını kapsayan tam kapanma kararının açıklanması ile birlikte şu ana kadarki en büyük tedbir kararına imza atıldı. Salgını bitirme noktasında olumlu yorumlanan bu karar kapsam dışında kalan esnaflar için ise zorlu bir sürecin startı olarak yorumlandı.
Kısa zamanda her kesimi etkisi altına alan salgın, başta küçük esnaf olmak üzere birçok sektörü olumsuz etkiledi. Van’da hafta sonu kısıtlamalarında kapalı olan küçük esnaflar, büyük zincir marketlerin açık olmasından dert yandı. Türkiye’nin dört bir yanında vaka sayılarındaki artış devam ederken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında toplanan Kabine Toplantısı'nda yeni korona virüs tedbirlerinin alındığı bildirdi. 29 Nisan 2021 Perşembe akşamı saat 19.00'dan başlayıp, 17 Mayıs 2021 Pazartesi sabah 05.00'e kadar sürecek 18 günlük tam kapanma kararı sonrası büyük bir endişe başladı. Açıklama sonrası İçişleri Bakanlığı genelgesinde belirtilen istisna tutulan kuruluşlar hariç, tüm iş yerleri faaliyetlerine ara verileceği söylendi. Kapsama alınan ve hariç tutulan sektörler bir bir açıklanırken bu sürecin en büyük zararını görecek olan yerel esnaflar ve esnaf temsilcisi İsa Berge Şehrivan’a konuştu. Konuyla ilgili açıklama yapan yetkililer, küçük esnaf için destek çağrısında bulurken, esnaflar da sadece bayram hareketliliği ile umutla beklediği sürecin sonunda büyük kayıplar yaşayacaklarını söyledi.
ESNAFTAN HAKLI SİTEM: BÜYÜK MARKET ZİNCİRLERİ AÇIK ESNAF KAPALI!
Tam kapanma süreci sonrası ülke genelinde başlayan tartışmalar yerelde de konuşulurken açık ve kapalı sektörler, işletmeler ve isimler bir kez daha konuşulmaya başlandı. Bazı sektörlerin muaf tutulduğu yasak sürecinde yerel esnafın yine zor bir sürece gireceği gözlenirken Şehirvan’a konuşan esnaflar bu süreçte yaşanan olumsuzluklartan sez etti. Zorlu süreçte esnaf olarak destek beklediğini dille getiren Vanlı esnaflardan Serkan Kaya, “Öncellikle hafta sonu yasak vardı, büyük marketler açıkken küçük esnaflar kapalıydı. Bu kararı doğru bulmuyorum, eğer açılım olacaksa ikisi de açılsın. Eğer yasak kararı alınırsa büyük marketlerde küçük marketlerde kapanmalı yani ikisi de aynı değeri görmeli. Marketler zinciri açık ama küçük marketler kapalı bu karar adil değil bence.”
“KARARLAR TÜM KESİMLERDE AYNI OLMALI”
“Tam kapanma gelecek kirayı, elektrik parasını ve çalışanların maaşlarını nasıl ödeyeceğimizi bilmiyoruz. Zaten dükkanlar açık olduğu halde kira fiyatını çıkartamazken, kapalı halde nasıl olacak bizde bilmiyoruz. Devletin bu konuda halka yardım etmesi gerekiyor. Bir de kapanma olacaksa tüm yerler kapanmalı. Örneğin; Almanya’da kapanma vardı bankalarda dahil tüm yer kapalı idi. Ama bizde kapanma olunca bazı yerler kapalı bazı yerler açık bu böyle olmamalı. Kararlar tüm kesimlerde aynı olmalı.” İfadelerinde bulundu.
HERKES BAYRAMI BEKLERKEN, TAM KAPANMA İLE HAYALLER SUYA DÜŞTÜ!
Korona virüs salgının esnaf üzerindeki etkilerini anlatan kuaför Mehmet Eray, “Yasak zamanında olan küçük esnafa, kuaföre ve vb. işletmelere oluyor.” Dedi. Pandemi salgının dünya çapında bir seneden fazla bir süredir devam ettiğini hatırlatan Eray, “Bu süreçte özellikle kırsal kesimlerde yaşayan esnaflar, salgından çok daha kötü etkilendi. Virüsün Van’da artmasından sonra yaklaşık 3 ay gibi süre zarfında kapalı kaldık. Bu süre içerisinde hiçbir şekilde gelir elde edemedik ve sıkıntılı günler geçirdik. Daha birkaç gün önce normalleşme dönemine girdik. Ancak daha bir ay dolmadan hafta sonu yasaklarından dolayı tekrar kapalı kaldık. Bir yandan ekonomik sıkıntılar bir yandan da salgınla mücadele halindeyiz. Şimdi de tam kapanma geldi. Önümüz ise bayram, işlerimizin en iyi olduğu dönemlerde kapalı kalmak bizi ciddi anlamda kötü etkileyecektir.”
“TAM KAPANMA KÜÇÜK EFNASI KÖTÜ ETKİLEYECEK”
29 Nisan’da başlayacak olan tam kapanmayı değerlendiren vatandaşlardan Diyar Kay, şunları kaydetti: “Bence korona virüsü kolay kolay bitmez. Yasaklar yaklaşık 20 gün sürecek bu süre zarfında esnaf kesimi çok zarar edecektir. Özellikle küçük esnaf zarar edecektir. Ülke genelinde ekonomik olarak baya düşüş yaşanacağını ön görmekteyim. Çünkü dükkanlar kapalı olacak, halk yine eve tıkalı kalacak alım satım olmayacak ve buna bağlı olarak da ister istemez ekonomide düşüş yaşanacaktır. Yani Allah hepimizin yardımcısı olsun çok zorlu bir süreç daha bizi bekliyor.” Dedi.
“KISITLI DA OLSA ÇALIŞIYORDUK”
Tam zamanlı kapanma ile birlikte maddi olarak sıkıntıların yaşanacağını ifade eden Telefon Teknik Servis Ustası Recep Aldemir, “Bundan önceki kısmi kapatmalarda biz bir şekilde işyerimizi, teknik servis olarak devam ettirebiliyorduk. Her ne kadar yaptığımız işlerde düşüşler olsa da veya bir şekilde işlerimizi belli günlere ve kısıtlı saatlere sığdırmaya çalışsak da mevcut sisteme ayak uydurarak bir şekilde işletme olarak çarkı çevirebiliyorduk. Yapılan tam zamanlı kapanma açıklamasıyla birlikte biz kara kara düşünmeye başladık.”
EN BÜYÜK DERTLERDEN BİRİSİ ÖDEMELER…
“18 günlük kapanma içerisinde biz hiçbir şey yapamayacağız, biz bir gıda sektöründe veya yeme içme sektöründe değiliz, biz tamamen telefon teknik servisi üzerine çalıştığımız için biz sadece bu 18 günlük süre içerisine sadece evde kalacağız, bunu dışında yapacağımız bir şey yok. Açıklamadan sonra kaba bir hesap yaptım, resmi kurumlara ödemelerim hariç, 7 bin 500 TL taksit, kira ve fatura ödemelerim mevcut bu 18 günlük süreçte. Ben normal çalıştığım ayda bu kadar ödeme yapıyordum, şu an çalışmıyorum ve yine bu ödemeyi yapmam gerekiyor.” Diye konuştu.
GÜNÜBİRLİK ÇALIŞANLAR NE YAPACAK?
Cümlelerini devam ettiren Aldemir, son olarak şunları belirtti: “Bu söylediğim miktar içerisinde evin günlük ihtiyaçlarını saymıyorum, çünkü çalışsak da çalışmasak da eve ekmek zorundayız ve bu da ciddi anlamda bir giderdir. Biz esnaf olduğumuz için eş dosttan borç para ile geçimimizi yapabiliriz ama bugün Van’da günü birlik işlerde çalışan, herhangi bir sermayesi olmayan insanlar var. Bu süre içerisinde bunlar nasıl evlerine ekmek götürecek, herhangi bir açıklama gelmedi, sadece yasağın olacağı söylenildi, yardım yapılacak mı belirtilmedi. Tam zamanlı kapanma ile beraber yalnızca gıda sektörünün çalışacağı bir ortamda, denetimlerin sıklaştırılması gerekiyor.”
“YASAKLARA RAĞMEN RİSK DEVAM EDECEK”
“Temennimiz o ki bu tam kapanma açıklamasının yararımıza olması fakat tam kapanma sürecinde marketler, manavlar ve gıda sektörünün çoğu açık durumdadır. Evde sıkılanlar ailecek alışverişe gidiyorlar. Bu şekilde bir yasağın olması tedbir sayılmaz, çünkü ortak kullanım alanı olan bu yerlerde hastalığın bulaşma ihtimali de her zaman yüksektir. Bu konuda tedbirlerin arttırılması gerekiyor yoksa bu yasaklar birkaç sektörün kapalı kaldığı bunun dışında kalan sektörlerin açık kaldığı bir yasaktan öteye gitmeyecektir. Zorunluluktan dolayı gıda temin yerleri açık kalıyor, bunda da kısıtlamaya gidilerek haftanın belli günlerinde açık kalması daha çok fayda sağlayacaktır.”
“KAPANMA VARSA DESTEK DE OLMALI”
Bayrama sayılı günler kala tam kapanmanın gündeme gelmesi başta küçük esnafı daha sonra her kesimi derinden üzdüğünü belirten Haydar Şan, 18 gün için destek verilmesi gerektiğini söyleyerek şunları kaydetti: “Millet yavaş yavaş bayram hazırlıklarına başlayacaktı. En azından bayramlarda yüzümüz gülüyordu. Ancak bu bayramda sadece borçları düşünerek geçireceğiz. Hep böylemi devam edecek, bir kapanıp bir açılacak mı yani. Korona virüsle yaşamayı öğrenmeliyiz. Kapanmayla olmaz. Çünkü vatandaş, esnaf aç aç. Bu ramazan ayında evimize zar zor ekmek götürebiliyoruz. Kapanma varsa destek de olmalı ve her kesime olmalı. Misal kapanma bile herkese gelmedi. Sonumuzda hayırlısı olsun.”
“ESNAFIMIZ, BAYRAM ALIŞVERİŞİ GETİRİSİNDEN MAHRUM KALMIŞTIR”
Esnafların ardından tam kapanma kararını değerlendiren Van Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (VANESOB) Başkanı İsa Berge ise bu süreçte esnafların desteklenmesi gerektiğine dikkat çekerek, “Milletimizin sağlığı için bazı kararlar alınabilir ancak bu süreçte esnafımıza da hibe desteği sunulması gerektiğini vurgularken, küçük esnaf işletmecileri ise tam kapanma kararının her kesim için uygulaması gerektiğini söyledi. “Tam kapanma kararı sonrasında en çok zorlanan kesim, hiç şüphesiz esnaf ve sanatkarlarımız olacaktır.” diyen başkan Berge, “Ramazan bayramı alışverişinde biraz olsun ekonomik getiri bekleyen esnafımız, bundan da mahrum kalmıştır. Milletimizin sağlığı için alınan tam kapanma kararı uygulanabilir ancak bu zorlu pandemi sürecinde esnafımızı da rahatlatacak mali adımlar atılmalıdır.” Şeklinde konuştu.
“HİBE DESTEĞİ VERİLMELİDİR”
Esnaf ve sanatkarın tam kapanma sürecini rahat atlatabilmesi için gerekli mali desteklerin verilmesini isteyen Berge, “Pandeminin başladığı günden buyana hükümetimiz esnafımıza destek sunmuştur. Ancak bir yıldan fazladır çok zor durumda olan esnafımıza daha fazla sahip çıkılmalıdır. Tüm resmi borçlar altında ezilen esnafımıza, mutlaka hibe verilmelidir. Aksi takdirde esnafımız giderek borç batağına sürüklenmiş olacaktır. SGK, BAĞKUR ve vergi gibi ertelenen borçların günü geldiğinde ödeme zorunluluğu olduğu da bir gerçektir.” Cümlelerini kullandı.
“KİRA SORUNUNA ACİL ÇÖZÜM BULUNMALIDIR”
Pandeminin başladığı günden buyana kapalı olan esnaf grubunun olduğuna dikkat çeken Berge, “Özellikle kapalı olan esnaf grubumuz tam bir çıkmazdadır. Hükümetimizin de gündeme getirdiği kira muafiyeti yasası biran önce hayata geçirilmelidir. Devletimiz, resmi kurumların kiracısı olan esnaftan pandemi sürecinin bitimine kadar kira almamalıdır. Kepengi kapalı olan esnafımız zaten bitmiş durumdadır, yarı zamanlı hizmet veren esnafımız da yeterli düzeyde iş yapamamaktadır.” Görüşlerine yer verdi.
ŞEHRİVAN HABER: ORHAN SAĞLAM-MEHMET ALİ EKİNCİ